کربلا
کربلا یا کربلای مُعَلّی یکی از مهم‌ترین شهرهای زیارتی شیعیان در عراق است. شهادت امام حسین(ع) و یاران وفادارش در واقعه عاشورا در سال ۶۱ق و وجود حرم مطهر امام حسین(ع) و حرم حضرت عباس(ع) جایگاهی بی‌بدیل به این شهر بخشیده است.
پیشینه کربلا به دوران پیش از اسلام و حتی دوره بابلی بازمی‌گردد. پس از فتوحات اسلامی، قبایل گوناگونی در اطراف این منطقه و در نزدیکی رود فرات ساکن شدند. با وقوع حادثه عاشورا در دهم محرم و دفن پیکر امام حسین(ع) و یارانش در این سرزمین، شیعیان برای زیارت مرقد آن حضرت به کربلا روی آوردند؛ حضوری که به‌تدریج زمینه شکل‌گیری سکونت‌گاه‌های شیعی و رشد شهری کربلا را فراهم ساخت. از سده‌های دوم و سوم قمری نخستین مراحل عمران و آبادانی شهر صورت گرفت. در دوره آل‌بویه فعالیت‌های گسترده‌ای برای توسعه شهر انجام شد، اما بیشترین توجه به آبادانی کربلا در دوره صفویه و قاجاریه رخ داد.
هم‌زمان با گسترش شهر، مدارس دینی کربلا در سده سوم قمری تأسیس شد و حوزه علمیه آن با وجود دوره‌هایی از رکود، در مجموع جایگاهی مهم در تاریخ علمی شیعه یافت. خاندان‌های برجسته شیعی همچون آل‌طعمه، آل‌نقیب، بهبهانی، شهرستانی و شیرازی برای تحصیل و تدریس به کربلا مهاجرت کرده و در آن سکونت یافته‌اند.
کربلا در دو سده اخیر با رخدادهای مهم سیاسی و اجتماعی بسیاری روبه‌رو بوده است؛ از جمله حمله وهابیان به این شهر، یورش نجیب پاشا والی عثمانی، انقلاب ۱۹۲۰م و انتفاضه شعبانیه. پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی و اشغال عراق توسط انگلستان، کربلا شاهد شکل‌گیری و رشد احزاب و جریان‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شد. از میان مهم‌ترین تشکل‌های شیعی می‌توان به جمعیة الإتحاد والترقی، الجمعیة الوطنیة الإسلامیة، شعبه حزب الدعوة الاسلامیة در کربلا و شاخه مجلس اعلای اسلامی عراق اشاره کرد.
کربلا امروز نیز یکی از فعال‌ترین مراکز زیارتی جهان اسلام است. میلیون‌ها زائر از سراسر جهان در مناسبت‌های مختلف به‌ویژه در محرم و صفر به این شهر سفر می‌کنند. نقطه اوج این حضور، پیاده‌روی اربعین حسینی است که شمار زائران آن در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ هجری شمسی حدود ۲۰ میلیون نفر گزارش شده است.
این شهر مقدس در طول تاریخ با نام‌های گوناگونی شناخته شده است؛ از جمله غاضریه، نینوا، طَفّ، عَقْر، حائر و نواویس.
